محیط پرنشاط در مدرسه چگونه است و چه اقداماتی می‌توان انجام داد تا این محیط شاداب‌تر، دل‌پذیرتر و امن‌تر باشد ؟

محیط پرنشاط در مدرسه چگونه است و چه اقداماتی می‌توان انجام داد تا این محیط شاداب‌تر، دل‌پذیرتر و امن‌تر باشد ؟

چکیده

شاد زیستن برای دانش آموز به همان اندازه مهم است که تغدیه خوب، محبت کردن و حفاظت از او اهمیت دارد. زیرا سلامت روحی، روانی و جسمانی او را تامین می‌کند.میزان شادی و خنده در مدارس ما بسیار پایین است. در مدرسه خالی از شادی، سخن‌گفتن از شادی قدری مشکل خواهد بود. یکی از مشکلات هر جامعه، غفلت از شادی و نشاط و در نتیجه افزایش بیماری‌های مختلف روانی از قبیل اضطراب و افسردگی است. زندگی با شادی و نشاط معنا پیدا می‌کند و در پرتو آن دانش‌آموزان به ویژه در دوران نوجوانی و جوانی می‌توانند پله‌های ترقی را بپیمایند. جامعه زنده و پویا جامعه‌ای است که عناصر شادی‌آفرین در آن فراوان باشد.‏در گذشته به‌نظر می‌رسید که وظیفه آموزش و پرورش، تولید عده‌ای فارغ التحصیل است که فقط بتوانند امرار معاش کنند، اما چنین می‌نماید که در قرن جدید نظام‌های آموزش و پرورش این مرحله را پشت سر گذاشته‌اند و سرلوحه تعلیم و تربیت در یک جمله خلاصه شده است: «شوق زندگی کردن را به دانش‌آموزان بیاموزیم». پس باید معتقد باشیم که درحقیقت رشد پایدار ما در گرو شادی پایدار است.‏در آموزش و پرورش مدرن، افزون بر مهارت‌های خواندن، حساب کردن و نوشتن، نیازهای جدیدی در قالب کسب مهارت زیستن و حل مسأله و چگونگی رویارویی با چالش‌های هزاره سوم مطرح شده است. هرگونه ارتباط و تعلیمی که بدون روح تحرک، پویایی و شادی باشد، به شکست منتهی می‌شود. 

مقدمه

مدارس، تامین‌کننده نیروی کیفی جامعه‌اند، نه فقط تامین‌کننده تعداد زیادی نیروی انسانی که به‌عنوان تحصیل کرده، روانه جامعه می‌شوند. پس شناسایی و ایجاد زمینه برای رشد خصایل ممتاز بشری، اولین دغدغه دست‌اندرکاران تعلیم و تربیت در فعالیت‌های علمی یا فرهنگی است که باید با تمام وجود، خود را وقف ایفای این وظیفه سنگین کنند.

‏نشاط و شادابی در مدرسه باعث رشد و تکامل همه ابعاد وجودی یک دانش‌آموز در بعد جسمانی، شناختی، عاطفی، اخلاقی و معنوی می‌شود. چنانچه یک بعد از این ابعاد دچار صدمه شود، یا مورد غفلت قرار گیرد، دانش‌آموز به توانایی‌ها و شایستگی‌های کامل دست نخواهد یافت.‏ در شرایطی که بیشتر خانه‌های شهری تبدیل به آپارتمان‌های کوچک و به دور از فضاهای بازی شده است، حداقل کاری که می‌توان برای تامین بهداشت جسمی و روحی کودکان و نوجوانان داشته باشیم، ایجاد فضای شادی‌بخش در مدرسه است.دانش‌آموزان چندین ساعت از روز را در مدرسه می‌گذرانند و اگر فضاسازی مناسبی در مدارس انجام شود، به شاد زیستن فرزندان خود کمک کرده‌ایم.‏شاداب سازی مدارس را باید در ابعاد ظاهری و ابعاد معنوی جست و جو کرد. همچنین برای دستیابی به تحقق آرمان‌های مربوط به شاداب سازی مدارس باید تحولی جدی در نگرش مدیران و مسئولان نظام آموزش و پرورش ایجاد شود.‏

براى این که سلامت جسمانى و روانى دانش آموزان، دانش‌آموزان، اطرافیان و خودمان حفظ شود، باید سعى کنیم با شناسایى عوامل مؤثر بر شادى، موجبات تقویت عوامل مثبت و تقلیل عوامل منفى مؤثر بر شادى را فراهم کنیم.از آن جا که شادى بزرگترها عامل مؤثر در شادى و نشاط دانش آموزان است و اولیا و مربیان غمگین نمى توانند فرزندان و دانش‌آموزانى شاد تربیت کنند، با ارائه نظام اعتقادى درست براى دستیابى به شادى، مى توان به افزایش شادى در میان افراد جامعه کمک کرد. به این ترتیب مردم مى توانند تغییرى مثبت در زندگى خود به وجود آورند، احساس پیشرفت و لذت در زندگى داشته باشند و به شادى دائمى دست یابند و فقط در این صورت است که مى توانند شادى را در وجود فرزندانشان نیز پرورش دهند.

سیراب نشدن فرزندان از محبت و عاطفه کافی، بی تعادلی روحی و روانی را به‌دنبال دارد. ناآشنایی خانواده‌ها با روش‌های مؤثر تعلیم و تربیت را می‌توان با آموزش احساس مسئولیت در برابر خود، خانواده، واقع بینی همراه با نگرش مثبت، تقویت روحیه همکاری و کار گروهی، آموزش مهارت‌های زندگی، تقویت مهارت ادراکی و..... به کمک تمامی دست‌اندرکاران محیط آموزش تا حدود زیادی حل کرد تا در نهایت محیطی شاداب و البته قانونمند ایجاد شود و فرزندانی مفید، هدفمند و کاربردی پرورش یابند.‏ 

بیان مسئله

 امروزه در همه جوامع مدرسه در حکم مهم ترین نهاد تعلیم و تربیت جایگاه  ویژه ای دارد و در کنار خانواده وظیفه تعلیم و تربیت دانش آموزان را به دوش می کشد و انسان امروز به شدت به تربیت رسمی و مدرسه نیاز دارد. زیرا مدرسه محل تجربه و راهنمای زندگی انسان است و بخش مهمی از زندگی دانش آموران مدرسه است زندگی و تربیت برای انسان دو مفهوم لازم و ملزومند.انسان تا وقتی زنده است به تربیت نیاز دارد و او را تربیت می کنند تا بتواند زندگی کند.تحصیل علم و کسب دانش، چگونه زیستن و تجربه اندوختن از اهداف والای آموزش و پرورش می باشد. اما مدارس امروز به دلیل مختلف خواسته ها و نیازهای اغلب نوجوانان را برآورده نمی کنند و نمی توانند در آنان ایجاد انگیزه نمایند.به عبارتی دیگر تک بعدی شده اند و فقط به جنبه های آموزشی به طور مطلق اهمیت می دهند و نیازهای عاطفی و احساسی و روحی و روانی آنان را در مراتب پایین تر قرار می دهند.برای ایجاد فرآیند یادگیری در محیط های آموزشی، ابتدا باید بستری مناسب فراهم باشد یعنی اینکه دانش آموز ابتدا به مدرسه و مسئولین علاقمند باشد و با روحیه ای شاد و با نشاط وارد این محیط بشود و در فضای آموزشی موجود احساس آرامش و امنیت و شادابی داشته باشد. یادگیری در محیطی توام با تهدید و ترس و ارعاب به سهولت انجام نمی گیرد.در چنین محیط هایی به جای برقرار فرآیند یادگیری متفکرانه هیجانات منفی و واکنش های نامطلوب شکل می گیرد.شادی و نشاط یکی از نیازهای روحی و روانی انسان است که در بسیاری از جنبه های حیاتی نقش موثری ایفا می کند و از نگاه صاحب نظران پیش نیاز اساسی و بستر لازم برای یک نظام تعلیم و تربیت پویا است. به عبارت دیگر نشاط به زندگی انسان معنا و مفهوم خاص می بخشد و حتی عواطف منفی ای مانند: ناکامی، ترس، نگرانی و ناامیدی را کاهش می دهد.یکی از عوامل موثر و مهم برای ایجاد نشاط و شاد بودن لبخند است چهره های متبسم و خوش رویی افراد عامل موثری است که به فضای آموزشی نشاط بیشتری می بخشد و با آفرینش لبخند می توان به محیط شادابی داد.شاید برای معدودی از دانش آموزان «مدرسه» تنها مکانی است که در آن جا غم ها و مشکلاتشان را فراموش می کنند و تصور می نمایند که ساعاتی که در مدرسه سپری می کنند از غصه هایشان کاسته می شود و این تغییر روحیه عامل موثری در شادابی آنان می باشد.همکاران محترم فرهنگی لطفا به این احساس زیبا و خوشایند آنها توجه لازم را داشته باشیم و آنان را درک نماییم.استفاده از دو عنصر محبت و عاطفه، لبخند و شادی بزرگ ترین سرمایه موجود در مدارس می تواند تاثیرات بسزایی داشته باشد و هم چنین اگر روابط حاکم بر دانش آموز لذت بخش و صمیمی توام با محبت و احترام باشد و برنامه های آموزشی متعالی باشند این محیط برای آنان بسیار دوست داشتنی و لذت بخش می باشد.پس می توان چنین گفت: که یکی از مهم ترین کارکردهای نظام آموزشی تربیت انسان هایی است که بتوانند با حضوری فعال پویا و با نشاط در نظام اجتماعی موثر و شاداب زندگی کنند و در عبور از فراز و فرودهای زندگی و یافتن راه درست از خطا موفق باشند.به امید این که این مهم در آینده ای نه چندان دور تحقق یابد.

توصیف وضعیت موجود

اینجانب مهدیه شهرکی سرپرست  دبیرستان شبانه روزی پروین اعتصامی شهرستان نوک آباد هستم. بنده مدت 12 سال است که در آموزش و پرورش خدمت می کنم. اینجانب مدرک لیسانس و فارق التحصیل رشته تاریخ .در اوایل سال تحصیلی به این موضوع پی بردم که دانش آموزان همواره در کسالت و خستگی به سر می برند و از شادابی و نشاط بالایی برخوردار نیستند . بنا بر این تصمیم گرفتم در این راستا کوشش نموده و رشد پایدار دانش آموزان را با تحرک، پویایی و شادی آنها توام سازم.و شادی را برجسم وروح  دانش آموزان  و معلمین حاکم نمایم بنا بر این موضوع خود را اینگونه انتخاب نمودم : چگونه با ایجاد محیط ظاهری و فیزیکی شاد  بر شادابی و شادمانی دانش آموزانم تاثیر مثبت بگذارم؟

جهت خواندن کامل مطلب به ادامه مطلب مراجعه نمایید....

یافته های علمی

نشاط رامی توان به شادی وشور وشعف معناکردامابه خودی خودشادی آفرین نیست ونیازمندیک سری ابزاررها ولوازم امکانات ومحیط مناسب است تابه نشاط معنای واقعی بخشد.

اکنون باید ببینیم نشاط درمدرسه که یک محیط آموزشی وتربیتی محسوب می شودبه چه امکانات وشرایطی نیازمنداست که با آنهابتوان محیطی مناسب وموفق درتربیت وآموزش وارتقای علمی دانش آموزان درفضایی کاملا متنوع صمیمی وباانگیزه های مثبت ایجادکرد.برای رسیدن به چنین هدفی باید به عوامل ذیل به عنوان ضروریات یک محیط علمی بانشاط توجه شود.

به عقیده روانشناسان رنگ اشیاء فضا ولباس افراد تاثیر مستقیمی دربرقراری ارتباط شخص با آنهاداردبارهاکوشیده ایم با فرد وفضا ویا حتی غذایی که می خوریم ارتباط برقرارکنیم اما نتوانسته ایم زیرااین دقیقا تاثیر رنگ آنهابرروان ماست ازاین روتازمانی که دانش آموزان نتوانندخودراباقضای کلاس واشیای داخل آن میز ونیمکت لباس معلم ومانندآنهاتطبیق دهدنمی تواندازحضوردرکلاس درس لذت ببردودرفضای آن احساس آرامش کند.به همان میزان که رنگ قرمزمحرک وشادی بخش است ورنگ آبی ایجادآرامش می کندواحساسی آمیخته باصلابت وشکوه درفرد ایجاد می کندورنگ صورتی مهربانی وعطوفت ایجاد می کند.

•  مهمترین خصوصیات آدم های شاد عبارت است از:

1-      کنترل زندگی 2- توجه به جسم و روح 3- زندگی را صحنه برد و باخت نمی دانند 4- از زندگی یاد می گیرند 5- برنامه ریزی دارند 6- هدفمند هستند و با یادآوری شادی های زندگی احساس لذت می کنند 7- به آینده دید مثبت دارند 8- مسئولیت پذیرند 9- بعضی از اتفاقات را

عوامل مؤثر بر شور و نشاط دانش آموزان

- خانواده

خانواده اولین نهادی است که انسان در آن رشد می کند و تأثیر مستقیم بر اعمال و رفتارها و نگرش ها و طرز تلقی های فرزندان دارد. برخی خانواده ها عموماً دنیا را مکانی قابل اعتماد، منظم، پیش بینی پذیر، قابل مهار می بینند. آن ها خود را با کفایت می شمارند، سایر خانواده ها اطراف خود را محیطی خطرناک، نااستوار و متزلزل، غیرقابل پیش بینی می انگارند که خطر بالقوه در آن وجود دارد (گلدبنرگ، 1387، ص 12). بنابراین دیدگاه خانواده و رفتار اعضای خانواده بر نوجوانان تأثیر فراوان دارد.

- مدرسه شاد و با روح

مدرسه موقعیتی فراهم می کند تا دانش آموزان بتوانند فارغ از دغدغه های بزرگ سالانه، زندگی را بازی و تمرین کنند و کم کم آماده شوند تا در زمین واقعی زندگی به اجرا درآورند (سنجانی، 1387، ص 34).

الف) شاداب سازی ظاهری مدرسه

محیط ظاهری و فیزیکی شاد بر شادابی و شادمانی افراد تأثیر دارد. این بخش شامل:

1- فضاسازی و زیباسازی حیاط مدرسه: دیوارهای تزیین شده با نقاشی های زیبا، سطح زمین مناسب، کاشت درخت و فضای سبز، قرار دادن نیمکت های رنگی، زیبا، تابلوی زیبا در سردر مدرسه، مناسب بودن اندازه محیط مدرسه.

2- زیباسازی ساختمان مدارس: رنگ آمیزی در و پنجره و ساختمان، نصب پرده های زیبا، زیباسازی راهروها، کلاس ها و قرار دادن گلدان های گل های طبیعی و مصنوعی در راهروها، مناسب بودن اندازه کلاس ها و...

3- زیباسازی و تمیز بودن نمازخانه، کتابخانه و کارگاه: استفاده از خوش بو کننده ها، قفسه های زیبا، مناسب بودن محیط کتابخانه، نمازخانه و کارگاه.

4- پوشش های ظاهری معلم ها، مدیر و کارکنان، دانش آموزان: استفاده از روپوش های شاد برای دانش آموزان و همچنین پوشش مرتب و استفاده از رنگ های شاد و روشن برای کارکنان مدرسه.

5- رعایت بهداشت: تمیز بودن محیط مدرسه، کلاس ها، بهداشت فردی، اجتماعی، دانش آموزان

ب) معلم شاد و با روحیه:

معلم آهنگ و فضا و جو کلاس درس را تنظیم می کند، چنانچه قرار باشد که روح دانش آموزان پرورش و رشد یابد، باید این روند از روح معلم آغاز گردد. حال اگر روح معلم افسرده و ناتوان باشد شانس ناچیزی برای تقویت و مراقبت از روح دانش آموزان بوجود خواهد آمد. معلم با انواع روش های تدریس آشنا باشد. اطلاعاتش به روز باشد، معلم باید بداند که دانش آموزان دارای تفاوت های فردی هستند و نیز باید با روش های تشویق وتنبیه آگاهی لازم داشته باشد و پر روحیه و باانگیزه باشد.

 پیشینه تحقیق:

پژوهشی تحت عنوان چگونه می توانیم مدرسه ای شاداب وبانشاط داشته باشیم:

(هماپورنعیم آبان۸۵تاتیرماه ۸۷)

نتایج بررسی در دو دبیرستان دخترانه وپسرانه درشهرستان چناران چنین بیان می کند:

۱-برای زیباسازی فضای مدرسه (رنگ آمیزی- گل سبزی-پیام بهداشتی)۹۴درصدپسران و۹۲درصددختران

۲-ایجاد موقعیت هایی برای بازی وتفریح۹۰درصدپسران۹۲درصددختران نظرمثبت دادند.

۳-موسیقی۸۷درصدپسران و۸۳درصددختران

۴-پرباربودن برنامه صبحگاهی ۸۹درصدپسران و۸۵درصددختران

۵-افزایش زمان وتنوع زنگ استراحت پسران۷۰ودختران۶۳

باتوجه به نتیجه مذکورنسبت پسران به دختران برای افزایش زمان ساعات استراحت بیشتراست.

(زهرااسدی۸۷):

 درپژوهشی تحت عنوان چگونه می توانیم مدرسه راشاداب سازیم توجه خاص به ساعات استراحت دارد وایشان برای راحل این این مساله ورزش صبحگاهی وزیباسازی وجذاب کردن محیط مدرسه وساختمان آنراموثردانسته است.

جمع آوری اطلاعات

•  مشاهده:

باتوجه به مطالب وتوضیحاتی که درقسمت توصیف وضع موجودوشرایط فیزیکی محیط مدرسه بیان شد مانند:کمبودفضا ومناسب نبودن حیاط مدرسه وکوچک بودن فضانسبت به تعداددانش آموزان ، دانش آموزان درساعت استراحت کلاسی به کارهای گوناگونی به شرح ذیل مشغول می باشند:

 کشتی گرفتن -دعواکردن-باسنگ توپ بازی کردن -لگدبازی کردن -ورزش کردن

 پس ماچه کارهایی بایدانجام دهیم که برشادی دانش آموزان بیافزاییم وحوادث واتفاقاتی راازقبیل دعواوزمین خوردن باتوجه به فضای کوچک مدرسه به حداقل برسانیم وبرنامه های فرهنگی وتفریحی متنوعی ایجادکنیم.

•  مصاحبه:

•  بایکی ازدبیران آموزشگاه که ۲۰سال سابقه آموزشی داشت صحبت نمودم ایشان شادابی بچه هارادرآموزشگاه ومدرسه برگرفته ازشادابی معلمان ومدیر ومعاون آموزشگاه می دانستند واذعان داشتندفضایی که امروزه بعضی ازمدارس واقعادارندبخصوص کوچک بودن صحن آموزشگاه وکمبودامکانات باعث شده که بچه ها نتواننددرساعت استراحت کلاسی شادباشندوانرژی های مازادخودراتخلیه نمایندوروی بیاورندبه دعواوکشتی گرفتن ویابازی باسنگ وهل دادن همدیگروبایدکاری کنیم که شادی آنهابه صورت هدف داروبابرنامه گذرانده شود.

ایشان  اظهارداشتندکه ساعت استراحت کلاسی برای ماحکم یک کابوس راپیداکرده است وهرساعت آن که به سلامت می گذردنفس راحتی می کشیم وخداراشکر می کنیم ایشان می گویدکه ازطرفی نمی شودجلوی جنب جوش بچه هاراگرفت وازطرفی دیگراین فضاهای کوچک نسبت به دانش آموزان زمینه درگیری وخشونت بین بچه هارابه وجود می آورد

یکی ازاولیای دانش آموزان که همان روزبه مدرسه مراجعه نموده بودنددرتکمیل صحبت های همکارمحترم آموزشگاه گفتندکه ای کاش آموزش پرورش درساختن مدارس به مجموعه ای ازعوامل ازجمله به نیازهای جسمی وروحی بچه هابیشترتوجه می کردومحوطه های بزرگ تری می ساخت ویا یک برنامه ای خاص درساعت استراحت بچه هاترتیب می دادتاانرژی بچه هاتخلیه شودیابیشترمنجربه شادی بچه هاگردد.

یکی ازدانش آموزان بیان می داردکه درساعت استراحت کلاسی اکثراوقات بازی می کنند ویاخوراکی های خودرامی خورندوگاهی هم بابچه هادعوامی کنندوبعضی وقت هابابچه هادوستی کوتاه مدتی رادارنداین دانش آموزکه ازهمان دانش آموزان پرجنب جوش می باشدمی گویدکه معمولادردعواهابیشترمواقع کتک زیادی رانوش جان می کنم.

تجزیه تحلیل اطلاعات

•  باتوجه به یافته های علمی ومشاهداتی که درشواهد۱بیان شد ومصاحبه هایی که باهمکاران آموزشگاه اولیا دانش آموزان انجام شدمویداین مطلب است که بهترین راه حل جهت شادکردن بچه  راهنمایی وارشادکردن آنان به بازی هایی ازقبیل بازی های بومی ومحلی مانند طناب بازی و....و ورزش های صبحگاهی درمراسم آغازین وبرگزاری مسابقات ورزشی درساعت استراحت و بازی های بی خطر می باشد که باعث شادی ونشاط    بچه ها می گردد

ارائه راه حل موقت :

 (روش هاوراهکارهای ایجادشادی ونشاط درمحیط آموزشی وساعت استراحت کلاسی )

 

  ۱-دیوارکلاس وراهروودیوارهای محوطه ی آموزشگاه بایدازخشکی وبی روحی خارج شودوبهترین راهکاردراین خصوص مزین کردن فضای آموزشی به پوسترهای مناظرطبیعی وتاریخی ورنگ آمیزی آنهااست که باعث شادی ونشاط درمدرسه می باشد.(به اعتقادروانشناسان رنگ هادرخلق شادی وانبساط روحی معجزه می کند -:روانشناسی بازی دکتراحمدوند)

۲-پارک وشهربازی جذاب ترین فضاهابرای نوجوانان وحتی بزرگسالان هستندروی همین اصل بایدفضای مدرسه حتی الامکان بافضای پارک وجنگل شبیه سازی شودودانش آموزان درساعت استراحت کلاسی به ورزش های بی خطروبازی های آموزشگاهی روی بیاورندکه هم شادی آنهاارضا شودوهم انرژی جسمی آنهاتخلیه شود.

۳-کشورماازلحاظ قومی وزبانی وسبک زندگی مردمی بسیارمتنوع است وتمامی اقوام وطوایف مانندپازلی هستند که ایران رادرنقشه جغرافیایی جهان جاودانه ساخته اند دراین میان بازی های محلی به اذعان اکثرجهانگردان خارجی جذاب ترین بخش فرهنگ سنتی ایران زمین راتشکیل می دهندانجام بازی های محلی درمدارس وبخصوص درساعت استراحت کلاسی نه تنهااین بخش ازفرهنگ کشورراازغبارفراموشی حفظ خواهدکردبلکه موجی ازنشاط- تلاش- شادی- رقابت ومثبت اندیشی درمدرسه ایجادمی کند.

مراحل اجرا

اقدام اول:

پس ازبررسی محیط آموزشگاه ودرنظرگرفتن فضاهای مناسب جهت انجام کاربرای ایجادتغییرات درخصوص رنگ آمیزی مدرسه ودیوارهای حیاط جهت بانشاط کردن مدرسه واردمذاکره شدیم. پس ازمشورت وجلسه باانجمن اولیا ومربیان قول مساعددادندکه پس ازتعطیلی مدارس وباکمک مالی انجمن دیوارهارنگ آمیزی وشعارهای مذهبی ونوشته های علمی برروی دیوارهاجهت لذت بردن بچه هاوهمچنین افزایش سطح علمی آنهانوشته شودوهمچنین می توان ازدست نوشته های آنان برروی دیوارهاکمک گرفت که خوداین عمل بچه هابسیاردرشادابی ولذت آنهاکمک می کند .

اقدام دوم:

باتوجه به این که ورزش وبازی دردوران آموزشگاه جزونیازهای اصلی واساسی نوجوانان می باشدتاانرژی های مازادخودراازاین طریق تخلیه نمایندوهمچنین بازی باعث شکل گیری شخصیت نوجوانان درسنین بزرگسالی می شودمارابرآن داشت تابه فکروسایل شادی بخش وجذاب  درآموزشگاه بیفتیم وبرای این موضوع به شهرداری وآموزش وپرورش مراجعه نمودیم وآنهافرمودندچون نصب وسایل بازی هزینه براست ونیزآموزشگاه پیریان فضای کافی برای نصب وسایل راندارد امکان پذیرنمی باشداماماازهمکاران عزیز فرهنگی تقاضاداریم درآموزشگاههایی که فضای کافی دارندویاازنظر مالی مشکلی ندارندبرای این کار اقدامات لازم راانجام دهندویاباکمک خوددانش آموزان واولیای آنان درخت بکارندتاهم محیط آموزشگاه ازنظر اکسیژن تامین شودوهم فضایی آرام بخش برای بچه هاایجادشود.

اقدام سوم:

باتوجه به این که اقدام دوم امکان پذیرنبود به فکراین افتادیم که برای شادی ونشاط بچه هادرساعات استراحت کلاسی ازوسایلی استفاده کنیم که نیاز به فضا وهزینه زیادی نداشته باشد پس به همین خاطرتصمیم گرفتیم که ورزش صبحگاهی رادرمراسم آغازین فعال ترنماییم وبرای این منظور با مربی محترم تربیت بدنی آموزشگاه نیز هماهنگ شدکه هرروز ۵دقیقه رابه این کاراختصاص دهدواین کاریک ماهی است که درآموزشگاه اجرامی شود که باعث شادابی بچه هاورضایت همکاران محترم شده است .

دومین اقدامی که انجام گرفت ونتیجه بخش ورضایت مندبود ودانش آموزان بسیارراضی وخشنودبودندروی آوردن آنهابه بازی های ورزشی ازقبیل والیبال -بسکتبال-توپ راکت-بدمینتون وطناب بازی وهمچنین برگزاری مسابقه ی جذاب طناب کشی بود که هیچ هزینه ی اضافی دربرنداشت .فقط ذوق واشتیاق وعلاقه مندی آنهارابه ورزش چندبرابرنمودونکته ی بسیارجالب این که ازدرگیری های فیزیکی ولفظی وبی هدف ونگران کننده ای که قبلا درساعت استراحت کلاسی انجام می گرفت کاسته شد .

در دنیای کنونی زندگی که متفاوت از زمان های گذشته است پدیده های جدید متنوع و به هم پیچیده آنچنان فراوان و نو به نو شده اند که دانایی ها، توانایی ها و امکانات را اجتناب ناپذیر می کند. البته این دانستنی ها و مهارت ها باید قادر باشند امنیت روانی و احساس زیبایی دوستی را در مواجهه با مشکلات زندگی تضمین کند. در روند استفاده از امکانات در راه مقابله منطقی و فراگیر مسایل دنیای جدید به خصوص نگرش های جوانان باید از اصول بهداشت روانی استفاده نمود، چرا که نوجوانان ما نیازمند فضای شاد برای شاداب زیستن هستند.در شرایطی که اکثر منازل شهری تبدیل به آپارتمان های کوچک و به دور از فضاهای بازی شده است.حداقل کاری که می توان در تامین بهداشت جسمی و روحی فرزندان داشته باشیم ایجاد فضای مفرح و شاد ی بخش در مدرسه است.زیرا اگر فضاسازی مناسبی در مدارس انجام شود به شاد زیستن فرزندان خود کمک بسیار مهمی خواهیم کرد.

برای دست یابی به تحقق آرمان های مربوط به شاداب سازی مدارس باید تحولات جدی در نگرش مدیران و مسئولان نظام آموزش و پرورش ایجاد نمود.در واقع شاداب سازی مدارسرا باید در ابعاد ظاهری و ابعاد معنوی جستجو کرد.

عصری که ما در آن زندگی می کنیم به کلی متفاوت از زمان های گذشته است پدیده های جدید متنوع و به هم پیچیده آنچنان فراوان و نو به نو شده اند که دانایی ها، توانایی ها و امکانات را اجتناب ناپذیر می کند. البته این دانستنی ها و مهارت ها باید قادر باشند امنیت روانی و احساس زیبایی دوستی را در مواجهه با مشکلات زندگی تضمین کند. در روند استفاده از امکانات در راه مقابله منطقی و فراگیر مسایل دنیای جدید به خصوص نگرش های جوانان باید از اصول بهداشت روانی استفاده نمود، چرا که نوجوانان ما نیازمند فضای شاد برای شاداب زیستن هستند. در شرایطی که اکثر منازل در مناطق شهری تبدیل به آپارتمان های کوچک و تاریک و به دور از فضاهای بازی و حرکتی برای کودکان است حداقل کاری که می توان در تامین بهداشت جسمی و روحی آنان داشته باشیم ایجاد فضای مفرح و شادی بخش در مدرسه است چرا که دانش آموزان چندین ساعت از روز را در مدرسه می گذرانند و اگر فضاسازی مناسبی در مدارس انجام شود مسلما به شاد زیستن فرزندان خود کمک بسیار مهمی خواهیم کرد.

با توجه به اینکه جامعه ی فردا را فرزندان امروز ما اداره خواهند کرد.اگر خوب تعلیم بیابند و خدایی تربیت شوند جامعه نیز شاداب ومنظم و خوشبخت و سالم خواهدبود.درغیر این صورت هیچ امیدی نمی توانیم داشته باشیم .با این حال شکی نیست که در امر به سازی میهن اسلامی مان باید پیش از هرچیز و بیش از همه چیز به مسئله آموزش و پرورش و تعلیم و تربیت اهمیت بدهیم.

براى این که سلامت جسمانى و روانى کودکان، دانش آموزان، اطرافیان و خودمان حفظ شود، باید سعى کنیم با شناسایى عوامل مؤثر بر شادى، موجبات تقویت عوامل مثبت و تقلیل عوامل منفى مؤثر بر شادى را فراهم کنیم. از آن جا که شادى بزرگ ترها عامل مؤثر در شادى و نشاط کودکان است و اولیا و مربیان غمگین نمى توانند فرزندان و دانش آموزانى شاد تربیت کنند، از این رو با ارائه نظام اعتقادى درست براى دستیابى به شادى، مى توان به افزایش شادى در میان افراد جامعه کمک کرد. به این ترتیب مردم مى توانند تغییرى مثبت در زندگى خود به وجود آورند، احساس پیشرفت و لذت در زندگى داشته باشند و به شادى و مسرت دائمى دست یابند و فقط در این صورت است که مى توانند شادى و مسرت را در وجود کودکانشان نیز پرورش دهند.

لذا سیراب نشدن فرزندان از محبت و عاطفه کافی، عدم تعادل روحی و روانی را به‌دنبال دارد، نا آشنایی خانواده‌ها به روش‌های مؤثر تعلیم و تربیت را می‌توان با آموزش احساس مسؤولیت در برابر خود، خانواده، واقع بینی توام با نگرش مثبت، تقویت روحیه همکاری و کار گروهی، آموزش مهارتهای زندگی، تقویت مهارت ادراکی، و..... به کمک کلیه دست‌اندرکاران محیط آموزش تا حدود زیادی حل کرد تا نهایتا محیطی شاداب، سازنده، قانونمند ایجاد شود و نتیجتا فرزندانی مفید، هدفمند و کاربردی به بار آید.

دانش‌آموزان مهم‌ترین رکن نظام آموزش و پرورش هر کشوری محسوب می‌شوند.

عواملی که می‌تواند این سرمایه ملی را برای رشد بهینه و کیفی آماده سازد، مهارت‌های رفتاری است که در محیط آموخته می‌شود نه فقط محفوظات علمی.

مدارس تامین‌کننده نیروی کیفی جامعه‌اند و نه فقط تامین‌کننده کمیتی از خیل عظیم نیروی انسانی که به‌عنوان تحصیل کرده روانه جامعه می‌شوند. پس شناسایی و ایجاد زمینه برای رشد خصایل ممتاز بشری، اولین دغدغه دست اندرکاران تعلیم و تربیت در کلیه فعالیت‌های علمی یا فرهنگی است که باید با تمام وجود خود را وقف ایفای این وظیفه سنگین کنند.

نشاط و شادابی در مدرسه باعث رشد و تکامل همه ابعاد وجودی یک دانش‌آموز در بعد جسمانی، شناختی، عاطفی، اخلاقی و معنوی می‌شود. چنانچه یک بعد از این ابعاد دچار صدمه شود و یا مورد غفلت و فراموشی قرار گیرد، دانش‌آموز به توانایی‌ها و شایستگی‌های کامل دست نخواهد یافت.

این وظیفه مسئولین تعلیم و تربیت است که شرایطی را فراهم آورند تا تمام نیازهای او تامین شود.شاد زیستن برای کودک به همان اندازه مهم است که تغدیه خوب، محبت کردن و حفاظت از او اهمیت دارد، زیرا سلامت روحی و روانی و فیزیکی و جسمانی او را تامین می‌کند. نرخ شادی و خنده در مدارس ما بسیار پایین است. میزان شیوع خنده و توسعه فضای فرح بخش در آموزشگاه‌ها مورد بی‌مهری قرار گرفته است.در جامعه و مدرسه فاقد شادی، سخن‌گفتن از شادی قدری مشکل خواهد بود. یکی از مشکلات هر جامعه غفلت از شادی و نشاط و در نتیجه افزایش بیماری‌های مختلف روانی از قبیل اضطراب و افسردگی است. با شادی و نشاط زندگی معنا پیدا می‌کند و در پرتو آن دانش‌آموزان خصوصاً در دوران نوجوانی و جوانی می‌توانند خود را ساخته و قله‌های سلوک و پله‌های ترقی را چالاکانه بپیمایند. جامعه زنده و پویا جامعه‌ای است که عناصر شادی‌آفرین در آن فراوان باشد.در گذشته به‌نظر می‌رسید که وظیفه آموزش و پرورش تولید عده‌ای فارغ التحصیل است که فقط بتوانند امرار معاش کنند اما چنین می‌نماید که در قرن جدید نظام‌های آموزش و پرورش این مرحله را پشت سر گذاشته و سرلوحه تعلیم و تربیت در یک جمله خلاصه شده است؛  "شوق زندگی کردن را به دانش‌آموزان بیاموزیم". پس باید معتقد باشیم که درحقیقت رشد پایدار ما در گرو شادی پایدار است

گرد آوری شواهد ۲

با تو جه به برنامه هایی که در بیان مساله داشتیم ، از جمله : شاداب سازی ساعت استراحت کلاسی ، حضور معاون در این ساعت و مدت زمان ساعت استراحت، و در شواهد 1 که شامل مشاهده و مصاحبه بود مواردی از جمله لگد بازی ، کشتی ، دعوا ، سنگ بازی در آن دیده می شود .

و در قسمت مصاحبه ای که با همکاران آموزشگاه و اولیاء و تعدادی از دانش آموزان داشتیم و همچنین  مطالعات و تحقیقاتی که در این باره انجام دادیم و راهکارهایی که همکاران ارائه دادند، ساعت استراحت کلاسی  به مثابه کابوسی در آمده بود که پس از اتمام آن نفس راحتی می کشیدیم و خدا را شکر می کردیم که هیچ اتفاق خاصی نیفتاد .

در آموزش و پرورش مدرن افزون بر مهارت های خواندن، حساب کردن و نوشتن نیازهای جدیدی در قالب کسب مهارت زیستن و حل مسئله وچگونگی رویارویی با چالش های هزاره سوم مطرح شده است پژوهش ها حاکی از آن است که فرایند تعلیم و تربیت فعال متخصص وجود شور و طرب، نیاز و جوشش، تلاش و پشتکار  و نشاط در همه ی ابعاد آن است چرا که هر گونه ارتباط و تعلیمی که بدون روح تحرک، پویایی و شادی و نشاط باشد به شکست منتهی می گردد. شادی یکی از نیازهای اساسی انسان و لازمه زندگی اوست. پیامبر اکرم می فرمایند بازی کنید و شاد باشید همانا من ناراحتم که در دین شما خستگی و بی نشاطی دیده شود.

فوردیکسون (1998) اظهار داشته است که شادمانی و سرور قسمتی از شادکامی است که منجر به بازی و سرگرمی شده و امکان توسعه مهارت های جسمی اجتماعی و ذهنی را فراهم می سازد و علاقه منجر به اکتشاف و افزایش معلومات می گردد. مدرسه شاد می تواند شوق زندگی را به دانش آموزان هدیه دهد.

تحقق اهداف متعالی آموزش و پرورش و لزوم توجه به روحیات و ویژگی های نسل دانش آموز ایجاب می کند که اداره امور مدارس مبتنی بر افزایش قدرت تصمیم گیری استقلال نسبی انعطاف پذیری و روش های غیر متمرکز و مشارکت جویانه باشد تا بتواند فضای عمومی مدرسه را پویا پرنشاط و فعال نموده و توانمندی ها و خلاقیت های مدیران معلمان و دانش آموزان را به خوبی شکوفا و متجلی سازد. (ص 6 آیین نامه های اجرایی مدارس)

علم به مطالب بیان شده باعث تقویت مسئولین آموزش و پرورش از جنبه تئوریکی می شود. اما مسأله این است که این مبانی تئوریکی کمتر عملی می شود. شاهد این مدعا دانش آموزان است که در مدرسه با نگاههای مکرر به ساعت منتظر پایان ساعت مدرسه و رهایی از آن هستند. توجه به این نکته لزوم تجدید نظر در شیوة ادارة مدرسه و برنامه های آن را به ما گوشزد می کند. بنابراین هر یک از ما ملزم به ارائه برنامه هایی جهت شاد کردن محیط مدرسه برای دانش آموزان هستیم تا شوق حضور در محیط شاد مدرسه را در دانش آموزان ایجاد کنیم تا بدینوسیله به ارتقا سطح کیفی تعلیم و تربیت کمک نماییم.

مدرسه نیز خود از یک روح سرشار برخوردار است،این موضوع به ندرت مورد تایید قرار می گیرد،و در عوض مدرسه به صورت یک ماشین و یا یک کارخانه شناخته شده است.در مدرسه می توان دانه جست وجو گری و پرسش را در زمین فکر و اندیشه نسل کوچک و کم سال کاشت تا این دانه رشد کند،همراه او بزرگ شودوزندگی بزرگسالی او را از زود باوریها،ساده اندیشی ها،بی دقتی ها، تقلیدها ،پیروی هاو باری به هر جهت گذراندن ها نجات دهد.درعوض او را انسانی متفکر،منطقی،فکور،اندیشمند،علت جو،هدفدار،خواهان حقیقت بار آورد.هیچ نسخه ای برای توسعه و پرورش مقدس و یا یک مدرسه شاد و با روح و سرزنده وجود ندارد به هر حال ما میتوانیم شرایطی را به وجود آوریم تا اجازه پرورش روح را بدهد و ایجاد نشاط نماید.روشهایی برای فعال کردن مدرسه و کلاس ارائه میشود امید است که این روشها باعث شود شوق و انگیزه ی بیشتری در دانش آموزان بوجود آیدو نشاط بیشتری احساس شود.

برخی از اقداماتی که کارکنان مدارس می توانند انجام دهند عبارتند از:

1-تشخیص اهمیت مطالب غیر کلامی

2-توجه به زیبایی محیط آموزشگاه و کلاسهای درس

3-نقل داستانهایی در باره مدرسه

4-برگزاری جشنها و مراسم مذهبی

5-حقیقت و اعتبار

6-پرورش و تقویت بیان

7-پرورش روح دانش آموزان

8- شناسایی علتها به جای توبیخها

عقاید و باورهای ما: ما عقیده داریم که مهمترین بستر ایجاد آرامش روانی همان ارتباط با حق است و معتقدیم که دلها جز با یاد خدا آرام نمی گیرد. پس نقش ایمان و تقوی را در ایجاد روحیه شاد و آرامش خاطر باید همواره مد نظر قرار داد.

شکوفایی خلاقیت در کلاس درس :

به نظر میرسد ،برای بشر داشتن نشاط و روحیه شاد مهمترازغذاوخواب است.بچه هایی که فقر نشاط دارند یاد نخواهند گرفت.آیا ملاحظه کرده اید که انسان با چه شور و عشقی به دست ساخته خود مینگرد؟خداوند نیز هنگامی که بشررا آفرید با عشق از روح خود در آن دمید و فرمود:فتبارک ا...احسن الخالقین،این یکی دیگر از روشهایی است که برای فعال کردن کلاس ارائه میشود،تلاشی که دانش آموزان برای خلق کارهای جدید و متفاوت از دیگران به کار میبرند احساس توانمند را به آنها القا میکند و از این راه به خودباوری میرسند.در واقع،معلم زمینه سازی میکند ودانش آموزان اندیشه ورزی و سپس اندیشه خود را به صورت کار عملی متجلی میکنند.به کمک این روشها کارآیی معلمان برای تفهیم مطالب درسی بیشتر میشود.امروزه،وظیفه معلم ایجاد انگیزه یادگیری و تسهیل یادگیری است و بطور کلی یادگیری پدیده ای است که خود شخص بایدانجام دهد. چگونگی دستیابی به تحقق آرمان های شاداب نمودن مدارس :برای بهره گیری مناسب از شرایط و امکانات برای ظهور استعدادها و خلاقیت های نوجوانان باید تحولات جدی در نگرش مدیران و مسوولان نظام آموزش و پرورش ایجاد کرد چرا که در تعریف مدیریت به عنوان یک رشته علمی «فرایند به کارگیری موثر و کارآمد منابع مادی و انسانی در برنامه ریزی و سازماندهی - بسیج منابع و امکانات و هدایت و کنترل است برای دستیابی به اهداف سازمانی و براساس نظام ارزشی مورد قبول صورت می گیرد.»مدیر وظیفه دارد با هماهنگی و اتخاذ تصمیمات پیش برنده ای که براساس مقررات و اصول پذیرفته شده در نظام ارزش ها شکل می پذیرد حیات مادی و معنوی سازمان و افرادش را تدارک ببیند و یک مدیر آموزشی مسوولیتی بس اساسی تر و مهم تر بر عهده دارد، چرا که با روح و روان و جسم کودک و نوجوان سر وکار دارد و بالندگی جامعه و جوانان امروز و سرافرازی و اقتدار فردای آنان به حرف و شعار تنها پیش نمی رود. برخورداری از نسلی جوان و کارآمد و اصرار در به کارگیری مناسب جوانان در چرخه کار و فعالیت های جامعه و پذیرش مسوولیت از سوی آنان در فردایی نه چندان دور می تواند بسیار کارساز و اثربخش باشد.  واضح است که انجام چنان ماموریت مهم به آسانی محقق نمی شود و رشد تعالی آنان به تصادف حاصل نمی شود. باید نوجوانان و جوانان را به خوبی بشناسیم و از جامعه و شرایط دیروز و امروز و فردای آنان درک درستی داشته باشیم، راه ها و روش های مناسب علمی و پیش  برنده برای مجهز نمودن آنان به تربیت دانایی و توانایی و مهارت یابی را فرا بگیریم.

چگونگی ایجاد فضای شاداب در مدارس

در تبیین موضوع شاداب سازی را از ابعاد مختلف می توان بررسی نمود چرا که در ابتدا شاداب کردن محیط مدرسه در کلا م به ایجاد فضای مناسب و فضاسازی ظاهری منتج می شود. لیکن با نگاهی دقیق تر باید عنوان کرد که شاداب نمودن فقط جنبه ظاهری ندارد چون داشتن بهداشت روانی سالم نیازمند رعایت اصولی است که هم جنبه مادی و هم جنبه معنوی دارد و در واقع شاداب سازی را در ابعاد ظاهری و ابعاد معنوی جست و جو کرد که هر یک از این موارد شامل بررسی موضوعات و مواردی مهم است که با در نظر گرفتن آن ها مطمئنا می توانیم روح و روان و جسم و جان نوجوان را شاد کنیم چرا که نوجوان باید ابتدا از درون وجودش احساس شادمانی داشته باشد و این احساس شادمانی همان ایجاد رضایت از زندگی است که باید در تمام ابعاد وجودش رخنه کند

نتیجه گیری :

 پس از انجام اقدامات فوق ، محیط مدرسه تا اندازه ای تغییر کرد که این تغییر هم در رفتار دانش آموزان مشهود بود و هم دانش اموزان و معلمان احساس آرامش بیش تری داشتند و هم موجب یادگیری بهتر دروس  دانش آموزان در کلاس  گردید .

علاوه بر این تعداد زیادی از بازی های خطر آفرین آنان مانند :  دویدن های اضافی ، لگد بازی ، دعوا ، کشتی و...  در محیط آموزشی کاسته شد و دانش آموزان به ورزش و بازی های جذاب و بی خطر روی آوردند ؛ معلمان نیز همواره در پی یافتن راه های جدید برای ایجاد نشاط بیش تر و آرامش روحی و روانی دانش آموزان در ساعات استراحت کلاسی بودند .

با توجه به تعداد زیاد دانش اموزان و کمبود فضای تفریحی و آموزشی  مطالعات  ، بررسی ها و مشاهدات انجام شده و تلاش های مستمر مدیرآموزشگاه ، مربّی پرورشی ، مربی ورزش ، همکاران ، اولیای محترم دانش آموزان و در پایان و پیگیری های خودم به این نتیجه رسیدیم که می شود  با کمترین امکانات ، میتوان محیط شاد و با نشاطی را  (بدون در نظر گرفتن مدّت زمان) درساعات استراحت کلاسی بوجود آورد ارزیابی تاثیر اقدام جدید و اعتبار بخشی :

بعد از اجرای طرح ونظر خواهی از دانش آموزان و اولیاء آنها به این نتیجه رسیدم  که طرح مورد توجه دانش آموزان قرار گرفته وبا اظهار رضایتی که با تکمیل پرسشنامه نشان دادند متوجه شدم که بحمدالله توانسته ام رضایت دانش آموزان را جلب نمایم. نظرات دانش آموزان هر کلاس را برسی نموده  وخواسته های هر کدام را جداگانه دسته بند ی نمودم ودر هر کلاس طبق خواسته های آنها وتقاضا هایشان  را عمل می کردم.

  انجام همه این کارها باعث شده بود نظر دانش آموزان. تغییر کرده وتا حدودی باعث ایجاد علاقه وانگیزه در آنها شود . اما هنوز کار تمام نشده وباید باز هم تحقیق کرد وکار کرد چرا که راهی طولانی پیش رو داریم وبا دانش آموزان وفکر وروح آنها سروکار داریم به امید روزی که آنگونه باید بتوانیم بر دانش آموزان عزیز وتوانمد این مرز وبوم اثر گذار بوده ودراه پیشرفت وسرافرازی ایران عزیزمان بیش از پیش قدم برداریم.  

پیشنهاداتی جهت ایجاد شادی و نشاط و تحقق مدرسه زندگی

نکته‌هایی‌ برای‌ تأمل‌ در غنی‌سازی برنامه درسی و‌ فرهنگ‌ آموزش‌

دو هدف‌ آموزش‌ و پرورش‌ که‌ همه‌ی‌ مردم‌ و متخصصان‌ آموزش‌ و پرورش‌ به‌ دنبال‌ آن‌هستند، یعنی‌ توانایی‌ علمی‌ و پرورش‌ شخصیت‌ ،نه‌ تنها یک‌دیگر را از میدان‌ به‌در نمی‌کنند،بلکه‌ مکمل‌ هم‌ هستند. (وین‌ و والبرگ‌، 1985). بدین‌ معنی‌ که‌ توانایی‌ علمی‌ باعث‌ شکوفایی‌شخصیت‌ شده‌ و بالعکس‌.

گینز برگ‌ و هانسون‌، 1986، گزارش‌ داده‌اند که‌ دانش‌آموزانی‌ که‌ دارای‌ انضباط‌ ذاتی‌ بوده‌ ،مذهبی‌تر و سخت‌کوش‌تر هستند و یا برای‌ آموختن‌، ارزش‌ بیش‌تری‌ قایل‌ هستند و درآزمون‌های‌ پیشرفت‌ درسی‌، نمرات‌ بالاتری‌ کسب‌ می‌کنند.

بر این‌ اساس‌ مدارس‌ باید در قبال‌ پرورش‌ شخصیت‌ و رشد همه‌ جانبه‌ی‌ کارکنان‌، دانش‌آموزان‌ و اولیای‌ آن‌ها حساس‌ بوده‌ و متعهدانه‌ عمل‌کنند.

باید بپذیریم‌ که‌ رشد همه‌ جانبه‌ی‌ شخصیت‌ دانش‌آموزان‌ نیازمند داشتن‌ برنامه‌ی‌ جدّی‌در مدرسه‌ است‌ و صرفاً به‌ اجرای‌ تکنیک‌های‌ خاصی‌ از آموزش‌ شخصیتی نباید بسنده کرد‌، آموزش‌ هنر و موسیقی،‌تربیت بدنی‌، بسیاری‌ از جنبه‌های‌ شخصیت‌ انسان‌ را در بر می‌گیرد و این‌ در حالی‌ است‌ که‌متأسفانه‌ حرمت‌ این‌ دروس‌ در مدارس‌ از شأن‌ کافی‌ برخوردار نیست‌.

ارزشمندترین‌ خوی‌ و خصلت‌ مردان‌ حلم‌ است‌.عقلی‌ که‌ همراه‌ و مقارن‌ با حلم‌ نباشد، خیری‌ در آن‌ نیست‌. به‌ منزلت‌ حقیقی‌ ایمان‌ نمی‌توان‌رسید مگر با حلم‌ و رأفت‌. «نهج‌البلاغه‌»

هنگامی‌ که‌ ارزش‌های‌ دوستی‌، همکاری‌ و تعاون‌ و مسئولیت‌پذیری‌ ،صبوری ،جدّی‌ گرفته ‌می ‌شوند، مدرسه‌ به‌عنوان‌ بهترین‌ محیط‌ برای‌ یادگیری‌ و روابط‌ دوستانه‌ به‌شمار می ‌آید. وقتی‌ که‌ برنامه‌ی‌ درسی‌ زاید و تکراری‌ وجود ندارد و فقط‌ نکات‌ اساسی‌ مطرح‌ می‌شود ،دانش‌ آموزان‌ فرصت‌ تفکر در آن‌چه‌ را که‌ می‌آموزند، به‌دست‌ می‌آورند.

آن‌ها معنی‌ و مفهوم‌ واهمیت‌ آن‌چه‌ را که‌ می‌آموزند، به‌ خوبی‌ درک‌ می‌کنند و این‌ موجب‌ می‌شود که‌ دانش‌آموزان‌به‌ مدرسه‌ و کلاس‌ درس‌ علاقه‌ پیدا کنند و احساس‌ تعلّق‌ خاطر و وابستگی‌ به‌ مدرسه‌ را درخود رشد دهند.

سوارز، میلز و استوارت‌، 1987، ویژگی‌های‌ محیطی‌ را که‌ تفکر در آن‌ پرورش‌ می‌یابدچنین‌ برشمرده‌اند:قدرشناسی‌، بخشش‌، عطوفت‌، هم‌دردی‌، بردباری‌، تفاهم‌، بصیرت‌، خوش‌ اخلاقی‌، عزت‌نفس‌، همکاری‌، انعطاف‌پذیری‌ و توانایی‌ تمرکز و تلاش‌، محیط‌ رشد اندیشه‌ و تفکر خلاّق‌ وظرفیت‌های‌ انسانی‌ است‌، در مقابل‌، رقابت‌، نیاز به‌ اثبات‌ خود، سردرگمی‌، ترحم‌، بی‌صبری ،شتاب‌زدگی‌، خستگی‌، حالت‌ تدافعی‌، تعارض‌، سرزنش‌، خودخواهی‌، عصبانیت‌، موجب‌ مرگ‌اندیشه‌ها و مانع‌ تفکر است‌.

برای‌ عملیاتی‌ کردن‌ این‌ رویکرد، خلاصه‌پردازی‌ و فشرده‌سازی‌ و تلفیق‌ برنامه‌ی‌ درسی‌ دوره‌ی‌ ابتدایی‌ را باید جدّی‌ گرفت‌، حلقه‌های‌ غنی‌سازی‌ مدرسه، قبل‌ از شروع‌ سال‌ تحصیلی ‌می ‌توانند، فشرده‌سازی‌ و تلفیق‌ برنامه‌ی‌ درسی‌ را در دستور کار خود قرار دهند و با حذف‌ موادزاید و تکراری‌، تلفیق‌ موضوعات‌ درسی‌با ارزش ها ومهارت های زندگی ،فرصت‌های‌ لازم‌ برای‌ تفکر و مطالعه‌ عمیق‌تر محتوا، ارتباط‌ مفاهیم‌ درسی‌ با یک‌دیگر، تکرار آزمایش‌ها و تجربیات‌ اساسی‌، مشاهده‌ وترسیم‌ و جمله‌بندی‌، گزارش‌ و بحث‌ روی‌ نتایج‌ و تجربه‌ها، حل‌ معماها و درک‌ دقیق‌تر مفاهیم‌ پس‌ از آزمایش‌ها،وبالاخره کسب مهارت های زندگی، بوجود آورند.

در واقع‌ برنامه‌ی‌ درسی‌ بین‌ رشته‌ای‌ (تلفیقی‌) می‌کوشد،مجموعه‌ درس‌ و زندگی‌ را به‌طور واقعی‌ و ملموس‌ در هم‌ تنیده‌ سازد. دانش‌آموزان‌ در مدرسه‌با این‌ رویکرد فرصت‌ می‌یابند با تمرین‌ دموکراسی‌، مهارت‌های‌ زندگی‌ را بیاموزند، چرا که ‌یادگیری‌ دروس‌ و مهارت‌های‌ زندگی‌ تفکیک‌ ناپذیرند.درتلفیق محتوی با مهارت ها وارزش ها،از خود باید پرسید کدام مهارت یا ارزش را باکدام محتوی باید تلفیق کرد؟

 

 

منابع:

1. حوریزاد،بهمن،برفراز قابلیت های مدیران ومعلمان،غنی سازی فرهنگ آموزش،1385

2. حوریزاد،بهمن،غنی سازی تکالیف آموزشی؛انتشارات لوح زرین،1384،چاپ چهارم

3. حوریزاد،بهمن،بینشی نو در غنی سازی مدرسه،انتشارات لوح زرین،1384،چاپ ششم

4. عبدالحلیم،احمد مهدی،تعلیم ارزش ها،تربیت اسلامی،بهار 79،مرکز مطالعات تربیت اسلامی

5. مجموعه مقالات سومین سمپوزیوم جایگاه تربیت،معاونت پرورشی،1373